رد پای تیروئید در چشم ها
به گزارش تور انگلیس، یادم می آید وقتی کوچک بودم همراه مادرم به مطب پزشکی رفته بودم و بیماری در آنجا با چشم های بیرون زده و صورت استخوانی و رنگ پریده که احساس بی قراری عجیبی داشت، توجهم را به شدت به خود جلب نموده بود.
همان موقع از مادرم پرسیدم چرا این خانم چنین حالتی دارد و پاسخ این بود که چشم های بیرون زده نشانه پرکاری تیروئید است.
چنین علامتی از دید بسیاری از مردم نشانه پرکاری تیروئید شناخته می گردد در حالی که همواره این طور نیست. گرچه بیمارانی که به تیروئید مبتلا هستند باید مرتب از سوی چشم پزشک معاینه شوند و در صورت پیداشدن طیفی از علائم چشمی، متناسب با آن درمان شوند.
در ادامه پای صحبت های دکتر علی صادقی طاری، دبیر انجمن چشم پزشکی ایران می نشینیم تا درباره عوارض چشمی ناشی از اختلالات تیروئیدی بیشتر بدانیم.
چه زمانى و با بروز چه عوارض چشمى باید به احتمال اختلال بینایی ناشى از تیروئید شک کنیم؟
بیماری چشمی مربوط به تیروئید بیماری آزاردهنده ای است و در مواردی ممکن است به کاهش بینایی و حتی نابینایی کامل منجر گردد. علائم این بیماری می تواند شامل قرمزی ملتحمه، تورم پلک ها به ویژه در صبحگاه،درد در کاسه چشم، خشکی و احساس سوزش ، خارش و احساس جسم خارجی در چشم باشد. البته این علائم ممکن است پایدار نباشد و در نهایت منجر به جلو آمدگی چشم، دوبینی، صدمه بینایی و زخم قرنیه به دلیل جلوآمدگی چشم گردد. گاهی هم تنها علامت در آغاز بیماری، درد کاسه چشم است. بعلاوه در بسیاری از بیماران یک یا دو پلک بالایی به سمت بالا کشیده می گردد که این علامت تقریبا علامت اختصاصی بیماری چشمی در اختلال تیروئید است.
آیا لزوما بیرون زدگى چشم ها نشانه پرکارى تیروئید است یا تاثیرات تیروئید بر بینایى مى تواند بدون این حالت هم اتفاق بیفتد؟
لزوما خیر. بیماری های دیگری هم هستند که بیرون زدگی چشم دارند. بنابراین مواردی را که مربوط به بیماری تیروئید نیست باید متخصص تشخیص دهد اما ممکن است بدون بیرون زدگی هم کاهش بینایی به وجود بیاید، زیرا در بعضی بیماران وقتی از حالت تورم گذر کردند به حالت فیبروز می رسند و فشار روی عصب است و چشم ها ممکن است دیگر حالت بیرون زدگی نداشته باشد. نکته مهم این که بیماری یک یا دوطرفه است و نباید تصور گردد اگر بیماری یک طرفه باشد مربوط به تیروئید نیست.
زخم قرنیه و آسیب هاى جدى به بینایی بیمار در چه صورتى اتفاق مى افتد؟
زخم قرنیه وقتی اتفاق می افتد که چشم خیلی بیرون زدگی داشته باشد. اما در خصوص آسیب بینایی هم زخم قرنیه و هم فشار روی عصب، منجر به آسیب بینایی می گردد.
آیا این عوارض چشمى با کنترل کم کارى یا پرکارى تیروئید از بین مى رود؟
خیر به طور کامل از بین نمی رود اما کنترل تیروئید می تواند یاری نماینده باشد. بنابراین اصل بر کنترل تیروئید است ولی عوارض چشمی باید هر کدام جداگانه درمان گردد.
کسانى که در آزمایش های معمول خون متوجه اختلالات تیروئیدى نمى شوند در چه مواردى براى آزمایش هاى تخصصى تر اقدام نمایند؟
این مسأله را باید متخصص غدد پاسخ دهد اما در مواردی که با تست های معمول تیروئید علائم اشکال چشمی تیروئید را داریم ممکن است متوسل به این تست ها بشویم یا این که متخصص غدد انجام آن را تجویز کند.
درمان و پیشگیرى از عوارض چشمى تیروئید با چه روش هایى ممکن است؟
ابتدا باید تیروئید را کنترل کنید و دیگر این که شرایط عمومی بیمار را تصحیح کنید. بی شک استراحت، قطع سیگار، بلندکردن شبانه سر (استفاده از دو بالش) و استفاده از دارو به خصوص اشک مصنوعی در مراحل اولیه بیماری یاری نماینده است. سیگار برای بیماران تیروئیدی مثل سم می ماند و بسیاری از بیماران اگر سیگارشان را ترک نمایند، علائم شان کاهش یا بهبود پیدا می نماید.
فشارهای روحی و روانی و خستگی های جسمی علائم چشمی تیروئید را تشدید می نماید. پس استراحت نسبی و برداشته شدن فشارهای روحی منجر به بهبود عوارض چشمی بیمار حتی بدون درمان دارویی خواهد شد. اگر بیمار از مراحل اولیه بیماری گذشته باشد، آن وقت به درمان دارویی احتیاج خواهد بود و اگر به جایی رسیدیم که مشکل بینایی جدی مثل دوبینی پیش آمده باشد به جراحی متوسل خواهیم شد.
آیا کنترل استرس و خواب و هم نوع تغذیه در کنترل این عوارض نقش دارد؟
بدون شک، کنترل استرس و خواب در کاهش علائم تیروئید مؤثر است اما در خصوص تغذیه باید از متخصص غدد پرسیده گردد که ببینیم بر اختلالات تیروئیدی می تواند مؤثر باشد یا خیر؟
چه تغییراتى در سبک زندگى این دسته بیماران توصیه مى گردد؟
این بیماران باید خواب و استراحت کافی داشته باشند و با توجه به این که خشکی چشمی دارند، نباید شغل شان توأم با خستگی زیاد باشد. بعلاوه نباید ورزش سنگین انجام دهند و باید زندگی شان به گونه ای باشد که دچار مسائل روحی و روانی نشوند. برای کسانی که ازدواج نموده اند باید با همسرشان هم صحبت گردد تا از اضطراب و استرس طرفی که اختلالات تیروئیدی دارد با حمایت دیگری کاسته گردد. در مواردی که لازم باشد از درمان های دارویی هم باید یاری گرفته گردد.
پونه شیرازی - سلامت / روزنامه خبرنگاران
منبع: جام جم آنلاین