قطر؛ تاجر عجول خلیج فارس

به گزارش تور انگلیس، مشرق نوشت: کوچک است اما نمی توان کوچکش دانست. یک پای ثابت رقابت های مالی در منطقه و یک طرف هر منازعه سیاسی در خاورمیانه است. اصلاً رسانه سرشناس خود را دارد: الجزیره. موضع او در اجلاس عرب برای همه مهم است. ارگان های حاکمیتی آن با انسجام بالایی دست به کار شده اند و می خواهند تصویر جدیدی از قطر - همین شبه جزیره کوچک در خلیج فارس- را در افکار عمومی دنیا ایجاد نمایند. تا آنجا که به کشورهای غربی و سیاستمداران و شرکت هایشان مربوط است، نزدیک است بتواند جای عربستان را در سیاست منطقه و جای امارات را در اقتصاد خلیج فارس، تصاحب کند. این تحولات عجیب که زیر پای ایران اتفاق می افتد، نباید از چشم کارشناسان دولتی و خصوصی ایران دور بماند.

قطر؛ تاجر عجول خلیج فارس

همراه ما باشید و با تور دوحه از مروارید خلیج فارس دیدن کنید و زیبایی های شهر دوحه را در خاطراتتان ثبت کنید.

قطر هم مرز با عربستان بوده و در نزدیکی بحرین واقع شده است

قطر را به چه می شناسند؟

  • پیش از هر چیز، مساحت اندک و جمعیت محدود این کشور، جالب توجه است. نزدیک به 2 میلیون مقیم که حدود 300 هزار نفر از آنان شهفرایند قطر هستند، در شبه جزیره ای به مساحت 11.5 هزار کیلومتر مربع زندگی می نمایند که 563 کیلومتر خط ساحلی و 87 کیلومتر خط مرزی با عربستان سعودی دارد. قطر 166مین کشور از نظر مساحت و 146مین کشور از نظر جمعیت است. البته جمعیت اندک چیز عجیبی در کشورهای عربی منطقه نیست که عمدتاً منجر به تقسیم پول فروش نفت و گاز در میان همین جمعیت اندک و بالابودنِ درآمد سرانه شده است، اما به نظر می رسد با توجه به برنامه های توسعه در قطر، اگر محدودیت آب شرب در این کشور رفع شود، هر چه بیشتر با هجوم جمعیت به قطر روبرو خواهیم شد.
  • قطری ها رشد پرشتابی را آغاز نموده اند و کوشش می نمایند خود را هر چه بیشتر و زودتر به یک کشور اروپایی تبدیل نمایند تا جایی که برگزاری جام جهانی 2022 را رزرو نموده اند. هزینه این رشد پرشتاب برای ایران، برداشت فزاینده قطر از حوزه های نفتی و گازی مشترک است. در بخش های مختلف این گزارش به چگونگی آغاز و فرایند توسعه قطر خواهیم پرداخت.

پخش سخنان بن لادن در 2001 میلادی موجب شهرت جهانی الجزیره شد

  • یکی از مهمترین شاخصه های قطر، شبکه خبری دولتی الجزیرة است که در چند شبکه عربی، انگلیسی، ترکی، آمریکایی، بالکانی، مستند و ورزشی به نشر اخبار و بحث پیرامون مسائل روز جهان اقدام می کند. الجزیره همچنین دو مرکز دیگر را نیز تأسیس نموده: مرکز مطالعات و مرکز کادرسازی. دوره های مرکز دوم در کشورهای مختلف عربی برگزار می شود. الجزیره که از اوایل 1996 میلادی پخش برنامه های خود را آغاز کرد، قرار است به زودی شبکه جدیدی به زبان اردو راه اندازی کند. الجزیره با پخش سخنرانی بن لادن در 2001 میلادی به شهرت جهانی رسید و موجب شد کشورهایی چون عربستان با تأسیس شبکه العربیة به رقابت با آن بپردازند.

الجزیره کوشش می کند جهت متفاوتی به اخبار خود نسبت به شبکه های خبری دولتی در کشورهای دیگر بدهد و به ویژه رویکردی نسبتاً منفی در خصوص دولت ایران، عربستان و مصر دارد. الجزیره از بیداری اسلامی در کشورهای عربی به ویژه مصر حمایت کرد و این موجب خشم دول عربی و زندانی شدنِ تعدادی از خبرنگاران این شبکه شد. این شبکه که خود را تنها شبکه بیطرف خبری در خاورمیانه می داند، شعارش را الرأی و الرأی الآخر اعلام نموده تا مبیّن رویکرد به چندصدایی باشد.

عکس یادگاری پادشاه پیشین قطر، حمد آل ثانی و همسرش موزه بنت ناصر در کنار مقامات آمریکا و بریتانیا

کودتای مسالمت آمیز، مقدمه رشد پرشتاب

قطر به عنوان یکی از سواحل خلیج فارس از اواسط قرن 19 میلادی تحت حکومت خاندان آل ثانی و قیمومیت انگلیس نهاده شد. این شرایط سال ها ادامه داشت و قطر به عنوان یک مستعمره فقیر به حیات خود با جمعیت اندک ادامه می داد. تا اینکه در سپتامبر 1971 و با توجه به عقب نشینی نظامی و سیاسی انگلیس از شرق سوئز، قطر نیز همزمان با امارات متحده عربی به استقلال رسید.

از سال 1972، امیر قطر به دلیل مدیریت ناکارآمد درآمدهای نفتی با کاهش محبوبیت در میان خاندان خود روبرو شد. فرزند وی حمد بن خلیفه آل ثانی از این اوضاع نابسامان اقتصادی و سیاسی استفاده نموده و در 1995 میلادی، وقتی پدرش به سفر خارجی رفته بود، حکومت را در دست گرفت و به وی پیام داد که نیازی نیست به کشور برشود. در واقع او با همراهی سایر ارگان های حاکمیتی قطر آمده بود تا قطر در راستا توسعه قرار گیرد. گفته می شود بلندپروازی های موزه بنت ناصر همسر وی نقش مهمی در سیاست های وی دارد.

از سال 2000 میلادی، فراوری داخلی قطر سیر متفاوتی را طی نموده است

چندی نگذشته بود که امیر قطر شبکه الجزیره را تأسیس کرد تا شبه جزیره کوچک قطر را به همه بشناساند. مسائل مرزی خود با بحرین و عربستان سعودی را در 2002 میلادی حل و فصل کرد و خود را به عنوان میانجی در اختلافات منطقه ای مطرح ساخت. قراردادهای جدید با شرکت های نفتی و گازی در غرب بست و با افزایش استخراج و مدیریت صحیح سرمایه گذاری درآمدها، سال 2007 میلادی رتبه نخست جهان را در شاخص درآمد سرانه به دست آورد.

قلعه زباره 80 سال پیش برای مراقبت از ساحل شمال غربی قطر ساخته شد

جهانی شگفت انگیز نو

قطر به دلیل موقعیت جغرافیایی اش، تابستان های گرم و مرطوب ولی زمستان های معتدلی دارد. سطح قطر تقریباً فاقد ناهمواری است. شبه جزیره مسطح قطر در بالاترین نقطه خود 103 متر از ارتفاع سواحلش بالاتر است. مسابقات اسب سواری و شترسواری از دیرباز در قطر مرسوم بوده است و امکانات جدید موجب شده ورزش هایی چون فوتبال، تنیس، صحرانوردی (خودرو و موتورسیکلت)، جت اسکی، گلف و غواصی در میان ساکنین قطر رایج شده و پای تعدادی از مسابقات منطقه ای و قاره ای را به این کشور باز کند.

رشد فناوری، ورزش های جدیدی را در اختیار قطری ها و گردشگران قرار داده است

جدا از هوای گرم و مرطوب در فصول گرم سال، طوفان های شن نیز یکی از مصائب گردشگران است. اما قطری ها با ایجاد امکانات رفاهی بر این مسائل غلبه نموده اند. در اینجا به معرفی دو مرکز بزرگ گردشگری در دوحه قطر و همچنین چند مرکزِ در حال ساخت می پردازیم:

مروارید قطر

این مجموعه در شمال دوحه و در نزدیکی دانشگاه قطر واقع شده و فضایی به مساحت 3.25 کیلومتر مربع را به این کشور افزوده است. مجموعه ای از مراکز تجاری، سواحل با امکانات تفریحی ویژه و هتل هایی با ظرفیت 15000 واحد، تنها با یک پل به سرزمین اصلی قطر وصل شده است و گردشگران را در دل خلیج فارس به پیش می برد.

موزه هنرهای اسلامی

در این موزه، آثاری از سه قاره جهان گردآوری شده است. هنرهای تجسمی، شمشیرها و خنجرهای قدیمی در کنار البسه بازسازی شده، عکس هایی از تاریخ کشورهای جهان از جمله ایران و ... همه و همه در ساختمانی که مانند ارگ های قدیمی اسلامی ساخته شده است، گردآمده و گردشگر را به جهانی تمدن اسلامی در سده های گذشته می برد.

شهر جشنواره دوحه

این مجموعه که با هزینه 6.5 میلیارد ریال قطری تا سال 2016 میلادی ساخته خواهد شد، 433000 متر مربع را پوشش می دهد که شامل 55 مغازه کوچک و فروشگاه بزرگ و رستوران و کافی شاپ و ... است. شهر جشنواره علاوه بر یک هتل 5 ستاره، شامل چهار سالن تفریحی است: Juniverse یک پارک آموزشی-تفریحی برای خانواده ها و نوجوانان، Virtuocity سالنی با 200 دستگاه برای بازی رایانه ای، پارک برف که نخستین تجربه تفریحات برفی برای بسیاری از خانواده های قطری بوده و در یک فضای سرپوشیده، جهانی متفاوتی نسبت به آب و هوای قطر را در خود جای می دهد، و نهایتاً پارک ماجراجویی angry birds. سالن های سینمایی 4D از دیگر جذابیت های این مرکز بزرگ، مجلل و متنوع است.

بندر دوحه در پایین نقشه، مروارید قطر در بالا سمت راست و شهر جشنواره در بالا سمت چپ معین است

مجتمع های تجاری در قطر

تا سال 2016 میلادی نزدیک به 30 مجتمع تجاری بزرگ در قطر وجود خواهد داشت که نیمی از آنها هم اکنون در حال ساخت است. Mall of Qatar یکی از بزرگترینِ آنها است، مجموعه ای شامل 388 هزار متر مکعب، با 400 فروشگاه در زمینه های مختلف و 7000 پارکینگ خودرو که در سال 2016 میلادی افتتاح خواهد شد.

اقتصاد قطر در آیینه آمار منطقه

نفت، گاز و ماهی گیری، سه منبع اولیه رشد اقتصاد قطر بوده است اما با آغاز رشد اقتصادی از اواسط هه 1990، صنعت، شهرسازی و خدمات اقتصادی توانسته است به تدریج نیمی از فراوری داخلی را به خود اختصاص دهد. البته نفت و گاز همچنان 90% از ارزش ریالیِ صادرات این کشور را شامل می شود. ذخایر گاز قطر، 25 تریلیون متر مکعب است و رتبه سوم را در جهان به خود اختصاص داده است. هم اکنون فراوری ناخالص داخلی قطر بالغ بر 202 میلیارد دلار است. برای درک بهترِ این رقم، خوب است آن را با فراوری ناخالص داخلی ایران یعنی حدود 370 میلیارد دلار مقایسه کنیم. این فراوری بالا در کنار جمعیت پایین موجب شده درآمد سرانه قطری ها در رتبه نخست جهان و بالغ بر 140 هزار دلار باشد.

اگر تورم قطر به مانع بزرگی به نام بحران اقتصاد جهانی برنمی خورد، احتمالا هنوز در حال پیشروی بود

در سال های دهه 2000 میلادی، رشد سالانه فراوری داخلی قطر چندین بار توانست 10% را پشت سر بگذارد اما در دهه کنونی کمتر از 5% بوده است. بدترین سال در این شاخص، 2009 میلادی با حدود منفی 23% بوده است. در این سال البته نرخ تورم به صفر رسید و در سال بعد منفی شد. قطری ها بالاترین تورم را در سال هایی تجربه نموده اند که بالاترین نرخ رشد را داشته اند. اگر میزان هزینه ها را از فراوری داخلی هر کشور بکاهیم، پس انداز سالانه آن باقی می ماند که قطری ها در این شاخص نیز مقام دوم را دارند یعنی در سال 2014 میلادی تنها 44% از فراوری داخلی را خرج نموده اند. هر 3.64 ریال قطر یک دلار آمریکا است.

در زمینه چوب و زغال سنگ استعدادی ندارد. حدود 6% از قلمرو قطر زیر کشت است و باقی آن بیابان و خیابان است. این 6%، حدود 1% از فراوری داخلی را تشکیل می دهد و باقی آن از صنعت (68%) و خدمات (31%) نشأت می گیرد. صنعت علاوه بر نفت و گاز و پتروشیمی، شامل سیمان و فولاد و کارگاه های تعمیر کشتی های تجاری نیز می شود.

عمده محصولات قطری به ژاپن (27%)، کره جنوبی (19%)، هند (10%)، چین (6%) و سنگاپور (6%) صادر می شود و عمده واردات آن از آمریکا (18%)، امارات متحده عربی (10%)، عربستان سعودی (8%)، بریتانیا (6%)، چین (6%)، آلمان (5%) و ایتالیا (5%) می آید. بنابر این قطر از غرب جهان وارد می کند و به شرق جهان صادر می کند. ارزش صادرات قطر، سه برابرِ واردات آن است. بیشترِ واردات قطر، ماشین آلات، تجهیزات حمل و نقل، مواد غذایی و شیمیایی است.

ساحل زیبای دوحه نشان می دهد قطری ها طی 20 سال، ظاهر کشور خود را تغییر داده اند اما ...

نسبت به کشورهای منطقه، زنان قطری از نرخ اشتغال خوبی برخوردارند و تنها 9% از آنان بیکارند. نرخ بیکاری در میان مردان از این هم کمتر و حدود 1.3% است.

99.2% از مردم قطر، شهرنشین هستند و 100% آنها به آب آشامیدنی سالم دسترسی دارند که البته با توجه به وسعت قطر، چیز عجیبی نیست. اگر چه یکی از مأموریت های تمیم بن حمد آل ثانی توسعه شبکه بهداشت و آموزش است ولی رفاه و بهداشت و درمان و آموزش در قطر به حدی رسیده است که 97% از آنان باسوادند و امید به زندگی 78 سال است. این کشور در شاخص نرخ مرگ و میر، پایین ترین نرخ جهان دارد: 1.5 نفر در هر 1000 نفر. در هر 100000 تولد، تنها 6 مادر جان خود را از دست می دهند و از هر 1000 نوزاد، تنها 6 نوزاد می میرند. قطر از این نظر در رتبه 165 و 166 جهان ایستاده است یعنی شرایط بهداشت آن از 164 کشور بهتر است. هر 1000 نفر در قطر، 7.7 پزشک و 1.2 تخت بیمارستانی دارند.

سال 2009 میلادی، خاطره تلخی برای اقتصاد قطر بر جای گذاشت

چه کسانی قطری هستند؟

قطر کمی بیش از 2 میلیون نفر جمعیت دارد. تنها 40% از قطری ها، عرب هستند. 36% پاکستانی و هندی و 10% هم ایرانی هستند. باقی آنها از شرق آسیا یا اروپا به قطر آمده اند. با توجه به حضور اقوام مختلف در قطر، اگر انگلیسی بلد نباشید کارتان لنگ می ماند. مسلمانان نزدیک 80% از مردم قطر را تشکیل می دهند، کمتر از 10% مسیحی و بقیه نیز بیشتر به ادیان هندی و شرق آسیا گرایش دارند.

میانگین سنی مردان، 33 سال و میانگین سنی زنان، 28 سال است. نرخ رشد جمعیت در قطر بالاست: 3.58%. قطر از این لحاظ رتبه پنجم را در جهان دارد. اما عمده این رشد به مهاجران برمی شود زیرا از نظر نرخ تولد رتبه 194 را دارد (10 نوزاد در هر 1000 نفر و دو باروری برای هر مادر) ولی از نظر نرخ مهاجرت رتبه دوم را پس از لبنان در اختیار دارد (27 نفر در هر 1000 نفر). به دلیل حضور مهاجران، اوج هرم سنی قطری ها 25 تا 54 سال است که در این گروه سنی، بیش از 1.2 میلیون مرد و تنها حدود 250 هزار زن وجود دارد. یعنی مردان نزدیک 5 برابر زنان جمعیت دارند. جالب اینکه در گروه سنی 15 تا 24 سال نیز جمعیت مردان نزدیک به سه برابر زنان است.

رفاه زیاد کار دست قطری ها داده است. 41% از آنها دچار چاقی مرضی هستند که از این نظر رتبه شانزدهم را در جهان دارند.

میزبان شدیم؟ نشدیم؟ شدیم؟...

یکی از مأموریت های اصلی تمیم بن حمد آل ثانی از زمان روی کارآمدنش در 2013 میلادی، توسعه زیرساخت های قطر برای برگزاری جام جهانی 2022 بوده است. راه اندازی خطوط مترو، تأسیس یک بندر جدید، تکمیل ده ها خیابان و چندین ورزشگاه ورزشی، ساخت زیرساخت های اسکان ورزشکاران و تجهیزات ورزشی و نهایتاً تأسیس یک فرودگاه جدید با ظرفیت اولیه 24 میلیون مسافر در سال، از جمله پروژه هایی است که برگزاری جام جهانی به قطر تحمیل نموده است.

آیا رشوه ای که ریاست کنفدراسیون آسیا را از محمد بن همام گرفت، ممکن است میزبانی جام جهانی را از دست تمیم بن حامد آل ثانی بگیرد؟

اما ظاهراً میزبان جام جهانی شدن به مأموریتی غیرممکن برای امیر قطر تبدیل شده است. یکی از بزرگترین موانع، خبر ارتشاء مسؤولان فیفا در واگذاری میزبانی جام جهانی بود. این اتهام طبیعتاً به دولت هایی که رشوه داده اند نیز مربوط می شد و انگشت اتهام را به سوی آنها نیز نشانه می رفت، یعنی روسیه میزبان 2018 و قطر میزبان 2022. بلاتر پس از انتخاب مجددش خاطرنشان کرد به اتهامات رسیدگی می کند. آمریکا 14 نفر از جمله 9 مقام عالی در فیفا را به اخذ رشوه متهم نموده است. اگر این اتهامات اثبات شود، قطعاً میزبانی از قطر پس گرفته خواهد شد.

محمد بن همام در رأس متهمان قطری قرار گرفته است اما مسؤولان قطری می گویند رشوه ای که منجر به برکناری وی توسط کمیته اخلاقی فیفا از ریاست کنفدراسیون فوتبال آسیا و کمیته اجرایی فیفا شده است، به نمایندگان کشورهای آفریقایی و برای حمایت از ریاست بن همام در فیفا داده شده است و ربطی به کسب میزبانی جام جهانی ندارد.

پروژه های بزرگ نفتی و حمل و نقل با هزینه میلیاردها دلار در قطر به پیش می رود

اخیراً باز مشکل جدیدی به میان آمده است. خبرنگار گاردین در یک مستند خبری پرده از شرایط اسفبار هزاران کارگر نپالی برداشت که به امید کار در پروژه های زیرساخت قطر و کسب درآمد بالا به این کشور آمده اند اما اکنون نه تنها با دستمزد اندک روبرو شده اند، بلکه شرایط سخت قانونی، اجازه خروج به آنها نمی دهد. دستمزد آنها چندین ماه عقب افتاده است و محیط زندگی و کار آنها چنان سنگین و آلوده است که هر روزه چندین نفر از آنان بر اثر ضربه به سر، ایست قلبی و ... جان خود را از دست می دهند. آیا این چیزی جز بردگی است؟

اتحادیه بین المللی کارگران که سال گذشته از فرایند ساخت و سازهای جام جهانی 2022 بازدید نموده اند، پیش بینی می نمایند تا خاتمه آماده سازی این کشور برای رقابت های جام جهانی، بیش از چهارهزار کارگر خارجی در این کشور جان خود را بدلیل شرایط سخت کار و زندگی از دست بدهند.

رمزگشایی از سیاست خارجی پیچیده قطر

خاندان آل ثانی ارتباط خوبی با اخوان المسلمین دارند. از آنجا که عمده بیداری اسلامی یا بهار عربی با مدیریت این سازمان فرهنگی؛ اقتصادی و سیاسی پیش می رفت، حکومت قطر از تحولات سال های 2010 و 2011 میلادی در بسیاری از کشورها به ویژه لیبی، سوریه و مصر حمایت کرد. یکی از اتهامات مطرح شده در دادگاه محمد مرسی رئیس جمهور مخلوع مصر، جاسوسی برای قطر است.

دو دلیل دیگر برای حمایت از بیداری اسلامی توسط قطر وجود داشت. اول اینکه حکومت قطر از زمان کودتای مسالمت آمیز حمد بن خلیفه، کوشش می کند خود را از سایر کشورهای عربی متمایز نموده و برخلاف آنها حکومتی پیشرو از لحاظ فرهنگی، سیاسی و اقتصادی جلوه کند. واکنش های تند دول عربی در قبال سیاست های حمد بن خلیفه در حمایت از تحولات کشورهای عربی، این تمایز را در افکار عمومی منطقه و جهان پررنگ تر کرد. ضمن اینکه با روی کارآمدن دولت های جدید پس از سرنگونی حکومت های وابسته و انحصارطلب عرب، دولت قطر می توانست خود را به عنوان حامی نظم جدید در منطقه نشان دهد و بر نفوذ خود در خاورمیانه بیافزاید.

دوم اینکه اگر حمایت قطر موفقیت آمیز می شد، می توانست دو رقیب سرسخت خود در منطقه یعنی عربستان و مصر را به متحد تبدیل کند. ولی با وجود تحولات در کشورهای کم اهمیت تر، همچنان حکومت های این دو کشور، سر پا هستند و سیاست های گذشته را دنبال می نمایند. قطر تنها کشوری در شورای همکاری خلیج فارس است که مخالف فصل الخطاب بودن عربستان است.

قطر چوب لای چرخ ریاست عربستان بر شورای همکاری خلیج می گذارد. عربستان یک بار در 2002 میلادی برای 5 سال و یک بار دیگر در 2014 میلادی سفیر خود را از قطر فراخواند

در داخل قطر به دلیل جمعیت اندک و رفاه نسبی، ناآرامی جدی مشاهده نشد. مردم قطر ترجیح می دهند در راستا رشد اقتصادی مانع تراشی ننمایند و به خاطر اهداف دموکراتیک، رفاه خود را خدشه دار ننمایند. اما به نظر می رسد حمد بن خلیفه نگرانی ها را درک نموده است. وی ابتدا یک رژیم غذایی سرسختانه را تجربه کرد تا ظاهرش بیش از امیر عربستان به امیر امارات شبیه شود. ولی نهایتاً برای در امان ماندن از رشد اعتراضات نسبت به حکومت پادشاهی یک خاندان در شبه جزیره قطر، در سال 2013 میلادی حکومت را به پسر 33 ساله اش تمیم بن حمد آل ثانی واگذار کرد.

جمع بندی

کشور کوچک قطر اگر چه انقلابی را در تاریخ سیاسی اخیر خود تجربه ننموده است، اما تمام آثار یک انقلاب در فرهنگ و جامعه و اقتصاد این کشور به چشم می خورد. تغییرات شتابانی در رفاه، دانش و سبک زندگی قطری ها به وجود آمده و سیاست خارجی آن توانسته صندلی ویژه ای به این شبه جزیره در هندسه روابط کشورهای منطقه بدهد. سران این کشور کوشش می نمایند از هر فرصتی برای تقویت قدرت منطقه ای و افزایش رشد اقتصادی قطر بهره گیرند و با ایجاد امکانات بهداشتی و آموزشی و فناورانه لازم، ظاهرِ یک زندگی اروپایی را برای اقوام متنوع ساکن در قطر فراهم سازند.

با این حال دو مانع اصلی در راستا حرکت قطر وجود دارد: هیأت حاکمه انحصارطلب در یک نظام پادشاهی، وابستگی شدید به درآمدهای نفت و گاز. راه گریز از عواقب ناخوشایند این دو ویژگیِ ریشه دار در جامعه قطر، جلوگیری از افزایش جمعیت در این کشور است اما از طرف دیگر بدون افزایش جمعیت ماهر در میان قطری ها و بدون جذب سکنه مقیم از کشورهای دیگر، امکان تداوم رشد قطر وجود ندارد. این شرایط به بن بستی در شبه جزیره کوچک خلیج فارس تبدیل شده؛ بن بستی که حل آن را امیر پیشین به تمیم آل ثانی سپرده ولی آمارها نشان از تداوم آن دارد.

منابع:

https://www.aljazeera.net/portal/pages

https://www.tradingeconomics.com/qatar

https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/qa.html

https://www.theguardian.com/world/2013/sep/25/revealed-qatars-world-cup-slaves

https://edition.cnn.com/2015/06/07/football/fifa-scandal/

https://www.theguardian.com/football/2014/jun/15/qatar-world-cup-bid-2022

https://www.meed.com/knowledge-bank/top-100-projects/Pearl-Qatar

https://mycoreo.com/qatars-boom-maintains-high-levels-of-activity-in-residential-properties-market

https://www.khaleejtimes.com/biz/inside.asp?xfile=/data/internationbusiness/2015/April/internationbusiness-April97.xml§ion=internationbusiness

https://www.wgoqatar.com/wgoqnews-m/projects/item/558-doha-festival-city-2016

https://www.bqdoha.com/2013/10/number-of-malls-in-qatar-to-double-by-2015

https://www.tabnak.ir/fa/news/510364/

https://www.thenational.ae/world/middle-east/gcc-ambassadors-withdrawal-from-qatar-highlights-regional-differences

لینک جهت مطالعه بیشتر

https://www.qatartourism.gov.qa

https://aboutqatartourism.blogspot.com/2012/02/what-to-do-in-doha-qatar.html

منبع: خبرگزاری مهر
انتشار: 10 فروردین 1399 بروزرسانی: 21 مهر 1399 گردآورنده: tour-england.ir شناسه مطلب: 156

به "قطر؛ تاجر عجول خلیج فارس" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "قطر؛ تاجر عجول خلیج فارس"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید