بیمارانی که قربانی بی عدالتی می شوند، اقدامات مقابله با نابرابری در حوزه بهداشت و درمان چیست؟ - تور انگلیس

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرنگاران، فاطمه آزموده- بعد از آخرین کلاس راهی ایستگاه اتوبوس میشوم. در طول پیاده رو از میان خیل جمعیت خودم را بیرون میکشم. از بیمارستان شریعتی عبور میکنم، مثل همیشه بیماران و همراهانی را میبینم که در کنار نرده های بیمارستان استراحت مینمایند. مردمی که بخاطر مسائل و کمبود امکانات درمانی مناسب در استان هایشان، به بیمارستان های تهران ارجاع داده می شوند و از چند روز گرفته تا چندین ماه نیز مجبور به اقامت در همراهسرا ها و گا ها محوطه ی بیرونی بیمارستان میشوند. خاطره ای از 10 سال پیش به ذهنم هجوم می آورد، عزیزی که برای درمان بیماری اش بار ها راهی تهران شده بود چرا که در محل زندگی اش امکانات درمانی مناسبی وجود نداشت و باز هم این جریان برای افراد دیگری تکرار میگردد. البته این شرایط تنها مختص بیمارستان شریعتی تهران نیست بلکه در خیلی از مراکز درمانی و بیمارستان های دیگر شاهد این میهمانان خسته و در راه مانده هستیم. با وجود این ها به نظر می رسد اولین و مهم ترین هدف در تدوین برنامه باید ایجاد برابری در حوزه های مختلف رفاه به ویژه سلامت و درمان باشد.

کمبود تجهیزات پزشکی در بسیاری از استان ها

کمبود تجهیزات پزشکی از دستگاه دیالیز گرفته تا دستگاه سی تی اسکن و کپسول های اکسیژن همیشه در بیشتر شهرستان های کشور دیده میگردد و بیماران عمدتا برای دریافت خدماتی از این دست مجبورند راهی شهر های اطراف شوند. برای مثال در برف سال گذشته رشت بیشتر راه های عبور و مرور بین شهری تا چندین روز بسته بود و خیلی از بیماران کلیوی که از شهر های اطراف جهت دیالیز به بیمارستان های رشت مراجعه میکردند از دستیابی به این خدمات باز ماندند و متاسفانه شاهد فوت چند تن از این عزیزان بودیم. مورد بعدی کمبود دستگاه های اکسیژن ساز است که در این دوره ده ماهه بیماری کووید در کشور، بیش از پیش نمایان شد. در روز هایی که پیک های پیاپی را پشت سر میگذاشتیم خیلی از استان ها با این مشکل روبرو بوده اند، یکی از این استان ها ایلام بود که در زمان اوج شیوع بیماری با این کمبود روبرو بوده است، اما خوشبختانه در حال حاضر این مورد تا حدودی رفع شده است. مسائلی که عنوان شد صرفا مختص این دو استان نیست متاسفانه در شهرستان های بسیاری با این مسائل رو به رو هستیم. مثلا مورد دیگری که میتوان به آن اشاره نمود ضرورت مراجعه به شهر های همجوار و گا ها دورتر برای انجام بعضی از آزمایشات و غربالگری هاست.

کمبود تخت در بیمارستان ها

یکی دیگر از شاخصه های مهم، تعداد تخت های فعالی است که در هر شهر و استان برای ساکنین در نظر گرفته می گردد و به طور ویژه تر در این ایام تخت های آی سیو، که به گفته بعضی از پزشکان در این بخش با کمبود هایی روبرو بوده ایم. در واقع در روز های اوج این بیماری تخت های زیادی به بیماران کرونایی اختصاص داده شد و بسیاری از بیماران دیگر، در لیست انتظار قرار دریافتد. توزیع عادلانه تخت های بیمارستانی تاثیر به سزایی بر دسترسی به خدمات سلامت و سلامتی مردم جامعه دارد. بر اساس آمار های سال 95 بیشترین آمار تخت های بیمارستانی به ازای هر هزار نفر جمعیت متعلق به استان های یزد، تهران و سمنان است و در مقابل در استان های خراسان شمالی، چهار محال و بختیاری و سیستان و بلوچستان به صورتی نا عادلانه توزیع شده است.

البته لازم به ذکر است که بیشتر این تخت های بیمارستانی در مراکز استان ها متمرکز شده اند و در شهرستان ها عمدتا با کمبود تخت روبرو اند. سهم پایتخت از تخت های توزیع شده در سطح کشور 22 درصد است که شاید با توجه به تعداد ساکنین بسیاری از استان ها این توزیع تخت عادلانه هم به نظر برسد، اما با نگاهی دقیق تر متوجه می شویم که مشکل اصلی علاوه بر کمبود تخت تمرکز بیشتر امکانات در چند استان به ویژه تهران است و همین عامل مهمی است که باعث میگردد بسیاری از افراد به قصد مداوای بیمارانشان راهی تهران شوند.

مسائل کمبود پرستاران در تمامی استان ها

در بخش سلامت هر اجتماعی، منابع انسانی تاثیر به سزایی در ارائه ی خدمات به افراد متقاضی دارند. در نتیجه یکی از مهم ترین اصول و دغدغه های این بخش برای مسئولین باید توزیع متناسب این نیرو ها باشد. با توجه به اینکه پرستاران بیشترین ارتباط و خدمات دهی به بیماران را دارند، بزرگترین ارائه دهنده خدمات و مراقبت های بهداشتی- درمانی محسوب میشوند. اما متاسفانه در کشور ما تعداد پرستاران خیلی پایین تر از استاندارد جهانی است و این موضوع مسائل زیادی را به ویژه در ماه های شیوع این بیماری پدید آورده است. در واقع هر چقدر که فشار ها بر روی این گروه افزایش یابد احتمال خطا بالا رفته و خدمات رسانی نیز سخت تر می گردد.

البته براساس بعضی از آمار ها، بعد از اجرای طرح تحول نظام سلامت در کشور نشان دهنده ی افزایش اندک سرانه ی این نیروی انسانی در کشور است. برای مثال در سال های پس از اجرایی شدن این طرح میانگین تعداد پرستار به 100 هزار نفر جمعیت به 126 و میانگین نسبت به هر تخت به 1.65 رسیده است که البته این تعدا خیلی پایین تر از حد مطلوب است و بر اساس گفته ها تا سال 1404 باید به 2.5 پرستار به ازای هر تخت برسد. براساس آمار ها، استان سیستان و بلوچستان در توزیع پرستار در پایین ترین رده های کشور قرار گرفته است که امید میرود با به کار گیری طرح های کاربردی این مشکلدر تمامی استان های کشور بر طرف گردد.

اقدامات مقابله با نابرابری در حوزه بهداشت و درمان

یکی از مهم ترین راه های برقراری عدالت اجتماعی و برابری در نظام سلامت کشور، دسترسی آحاد جامعه به خدمات بهداشتی درمانی مورد احتیاج است. در این راستا اولین گام آگاهی از امکانات مورداحتیاج مردم هر منطقه و دسترسی آن ها به خدمات این حوزه است. برای برقراری عدالت اجتماعی در کشور ما به ویژه در مناطق محروم باید اقداماتی همچون تاسیس بیمارستان ها، استخدام نیروی متخصص و فراهم کردن انواع تجهیزات پزشکی و دارویی صورت گیرد. در این چند دهه ی اخیر کوشش های زیادی در غالب طرح های گوناگون انجام شده است که توانسته تا حدی موجب کاهش این نابرابری ها گردد، اما متاسفانه علی رغم این کوشش ها در این حوزه با نابرابری های بسیاری روبرو هستیم. اما از اقدامات مهمی که انجام شده است می توانیم به افزایش مراکز درمانی در سطح کشور اشاره کنیم. به گزارش ایرنا زهرا گوزلیان کارشناس مسئول برنامه های شهری، روستایی و ساختار معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی استان زنجان در این مورد می گوید: شبکه ی بهداشتی درمانی در سطح کشور، با توجه به ضوابط و استاندارد های ارائه شده از سوی سازمان جهانی بهداشت با هدف تضمین جهانی عادلانه و دسترسی همه ی آحاد جامعه به مراقبت های بهداشتی در کشور، در سطح روستایی با نام خانه های بهداشت و مرکز خدمات جامعه سلامت روستایی و در سطح شهری با نام مراکز جامع خدمات شهری مستقر شده اند تا با سهولت دسترسی افراد به خدمات بهداشتی درمانی موجب افزایش کیفیت زندگی و در سطح کلان موجب رشد مالی کشور گردد.

افزایش خانه های بهداشت یکی از اقداماتی بود که تا حدودی موجب سهولت دسترسی افراد مختلف به ویژه روستاییان به خدمات بهداشتی درمانی بوده است. البته که این مراکز به هیچ وجه نمی توانند جایگزینی برای بیمارستان ها و مراکز تخصصی باشند، اما باز هم با این وجود به دلیل نقش موثری که در ارائه ی خدمات پیشگیرانه و بهبود کیفیت زندگی دارند می تونند یکی از گام های موثر در این حوزه باشند.

اقدام دیگری که در طرح توسعه ی سلامت عملی شده در نظر دریافت بیمه سلامت برای گروه های مختلفی است که تحت پوشش هیچ نوع بیمه ای قرار ندارند از جمله روستاییان و عشایر کشور. این مجموعه اقدامات تا حدودی توانسته اند جامعه ی ما را به عدالت بهداشتی درمانی نزدیک نمایند، اما باز هم با این حال در این حوزه با کمبود هایی جدی روبرو هستیم که امیدار می رود با استفاده از ظرفیت های موجود در این بخش به ویژه نیروی انسانی این کمبود ها جبران شوند.