سیر دوچرخه در گذر زمان - تور انگلیس

اگر چه واژه دوچرخه برای اولین بار در دهه1860 در فرانسه به کار برده شد، اما نقش و نگار آن از 2300سال قبل از میلاد در کشور های چین، مصر و هند روی سنگ نوشته ها، دیوارنوشته ها و غار ها دیده شده است. در سال1690 در فرانسه فردی به نام سیوراک، اولین فرد در تاریخ دنیا بود که سوار بر دوچرخه چوبی خود شد. فرمان عمودی دوچرخه او روی چرخ ها قرار داشت و هر دو چرخ از طریق یک چوب افقی به هم متصل می شد. دوچرخه اولیه رکاب نداشت و با یاری فشار پا ها روی زمین حرکت می کرد.

اهالی پاریس، دوچرخه سیوراک را اسب چوبی می نامیدند. اسب چوبی گرچه تعجب مردم پاریس را برانگیخته بود، اما چندان مورد استقبال قرار نگرفت و تنها فروشنگان دوره گرد برای حمل بار از آن استفاده می کردند.

آغاز عصر دوچرخه رکابی

دوچرخه پدالی کامل در سال1817 از طریق تام بارون فون در شهر کارلسوهه آلمان ساخته شد و یک زین کوچک برای نشستن دوچرخه سوار در آن به کار رفته بود. در سال 1834، یک آهنگر اسکاتلندی به نام کرک پاتریک مک میلان یک دوچرخه پنجه رکابی طراحی و اختراع کرد و به این ترتیب طرحی نو در راندن این وسیله درانداخت. مک میلان به تدریج و به مدت 5سال دوچرخه خود را طوری کامل کرد که تا 22کیلومتر در ساعت سرعت داشت.

مک میلان خود به تنهایی با برگزاری نمایش هایی به مردم نشان می داد که وسیله نقلیه او تا چه مقدار مطمئن و بی خطر است. دوچرخه مک میلان اکنون در موزه لندن نگهداری می گردد. حدود 30سال بعد از مک میلان اسکاتلندی در سال1860، میشو کارخانه دار فرانسوی به این وسیله نقلیه نو علاقه مند شد و تصمیم گرفت با تغییراتی در دوچرخه مک میلان آن را ارتقا دهد.

میشو این کار را به مهندسی جوان و خلاق به نام پیر لالمنت سپرد. لالمنت بخش هایی از اولین دوچرخه را که از جنس چوب بود با لوله های آهنی تعویض کرد و سطح خارجی چرخ های چوبی را با نوار های لاستیکی پوشاند که این کار وی سبب حرکت روان تر دوچرخه شد.

لالمنت چند سال بعد، دوچرخه ای ساخت که دارای رکاب روی چرخ جلو بود. او به آمریکا مهاجرت کرد، کارگاهی در آنجا تاسیس کرد و به فراوری و تبلیغ دوچرخه ابداعی اش پرداخت؛ دوچرخه ای که به boneshaker معروف شد. اگرچه این دوچرخه ها شکل و کیفیت بهتری نسبت به دوچرخه های اولیه داشتند، اما حرکت دادن آن ها باز هم کار سختی بود. ضمن اینکه ارتفاع نشیمنگاه به گونه ای بود که اگر دوچرخه سوار زمین می خورد، کارش ساخته بود!

در سال های دهه1870 در انگلستان دوچرخه ای به بازار معرفی گردید که تا حدودی شبیه بون شیکر بود. این دوچرخه را شخصی به نام جیمز استانلی ساخته بود که چرخ های آن متفاوت از چرخ های دوچرخه لالمنت بود؛ به طوری که چرخی بزرگ در جلوی دوچرخه و چرخی کوچک در عقب دوچرخه تعبیه کره بود و با یک پدال که در مرکز چرخ جلو کار گذاشته شده بود آغاز به حرکت می کرد.

چند سال بعد جوانی به نام هاردی لاوسون برای اولین بار زنجیر چرخ را به این وسیله نقلیه افزود. این زنجیر به چرخ عقبی دوچرخه وصل می شد و با رکاب زدن به حرکت درمی آمد؛ طرحی خلاقانه که هنوز نیز در صنایع مدرن دوچرخه سازی به کار می آید. با این حال تایر دوچرخه لاوسون سنگین تر از آن بود که سواری راحت و پرسرعت با آن امکان پذیر باشد. تا اینکه شخصی به نام توماس، قطعه بلبرینگ را به چرخ افزود و کاری کارستان را به پایان رساند.

در سال1881 یک کارخانه فراوری چرخ خیاطی به فراوری دوچرخه هایی نموده که دو چرخ عقب و جلو آن به یک مقدار بود. این روند توسعه و پیشرفت فناوری تا دو دهه بعد ادامه یافت. اوگدن بولتون، مخترع آمریکایی در 31دسامبر سال1895 نخستین دوچرخه برقی را ساخت. دو سال1897 بعد مخترع دیگری به نام لیبی یک دوچرخه برقی اختراع کرد که مجهز به موتور دوگانه الکتریکی بود. شرکت ژاپنی یاما ها نیز اولین نمونه دوچرخه های برقی را در سال1989 اختراع و روانه بازار کرد. میکائیل پدرسن، مهندسی دانمارکی اولین دوچرخه تاشو را در سال1900 اختراع و به نام خود ثبت کرد. این نوع دوچرخه که 8/ 6کیلوگرم وزن داشت، هواداران زیادی پیدا کرد و در ارتش انگلستان مورد استفاده نهاده شد.

ورود دوچرخه به ایران

در اواخر دوران قاجاریه، کارکنان سفارت انگلیس دوچرخه را به ایران آوردند و از آن به عنوان یک وسیله استفاده کردند. بنا به آنچه جعفر شهری در کتاب طهران قدیم آورده است، مردم در آغاز از این وسیله نقلیه وحشت داشتند و آن را کار جن و پری می دانستند. لقب دوچرخه سوار هم بچه شیطان بود! اما روال به این منوال نماند. فردی به نام حسین آقا شیخ در خیابان شمس العماره دکانی راه انداخت و چند دوچرخه وارداتی را به مردم کرایه می داد.

پس از آن فردی مسیحی به نام دادیک، مغازه دوچرخه فروشی خود را تاسیس کرد و این وسیله نقلیه را در مرکز کشور جا انداخت. در سال1324 اولین باشگاه دوچرخه سواری در ایران تاسیس و در سال1325 فدراسیون دوچرخه سواری ایران راه اندازی شد. اولین مسابقه قهرمانی کشور در سال 1327 در مسیر تهران - کرج و بالعکس برگزار گردید.