چگونه باران های سیل آسا را هدر ندهیم؟ - تور انگلیس

به گزارش خبرنگاران به نقل از ایسنا، از ابتدای سال جاری تا به امروز چندین سیل شدید مناطق مختلف کشور را تحت تاثیر قرار داده است. سازمان جنگل ها در مهر ماه سال جاری بیان کرد که 12 میلیون نفر از جمعیت کشور سال جاری تحت تاثیر سیل بودند. همچنین بر اساس آمار این سازمان ایران چهارمین کشور سیل خیز دنیاست و حدود 26 درصد از پهنه کشور به دلیل نوسانات اقلیمی و دست اندازی های انسان به طبیعت در معرض سیل های شدید و طغیانی قرار گرفته است.

در این بین عملیات آبخیزداری و آبخوان داری به عنوان راهکاری معرفی می گردد که می تواند تهدید سیل را به فرصتی برای مقابله با کم آبی و خشکسالی تبدیل کند. آبخیزداری مجموعه اقداماتی است که بر اساس اصول مدیریت پایدار حوضه آبخیز به منظور حفاظت از منابع آب و خاک اجرایی می گردد و آبخوان داری نیز با مهار و نفوذ سیلاب روی عرصه های آبخوان موجب احیای منابع آب و خاک می گردد. در حال حاضر در کشور ایران 125 میلیون هکتار حوضه آبخیز داریم که تنها در 12 میلیون هکتار از آن عملیات آبخیزداری به طور کامل اجرایی شده است. مسئولان سازمان جنگل ها می گویند که تاثیر عملیات آبخیزداری بر کنترل سیل در حوضه های آبخیز اجرا شده کاملا مشهود است اما اقدامات اجرا شده کافی نیست.

ابوالقاسم حسین پور، مدیرکل دفتر کنترل سیلاب و آبخوان داری سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری ضمن اشاره به اینکه در بیش از 10 هزار نقطه از کشور فعالیت های آبخیزداری اجرایی شده است، می گوید: در مناطق جنوبی شرایط محیطی برای انجام فعالیت های آبخیزداری بیش از سایر نقاط فراهم است چرا که در تعدادی از مناطق سردسیر کشور سرمای هوا و بارش برف و باران سبب ایجاد وقفه در اجرای پروژه های آبخیزداری شده است.

وی در ادامه اظهار می نماید: در استان های مختلفی از جمله هرمزگان، فارس، کرمان و سیستان و بلوچستان بعضی از پروژه های آبخیزداری و آبخوان داری به اتمام رسیده است که قطعا نقش موثری در کاهش حجم سیلاب در این مناطق و نفوذ آن ها به زمین داشته اند. در حال حاضر ما منتظر هستیم که شرایط محیطی در مناطق سیل زده مساعد گردد تا این پروژه های آبخیزداری و آبخوان داری را مورد آنالیز قرار دهیم و اعداد و ارقام کارایی و اثربخشی آن ها را اعلام کنیم.

مدیرکل دفتر کنترل سیلاب و آبخوان داری سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری درباره کارایی پروژه های آبخیزداری و آبخوان داری در سیل های فروردین ماه کشور شرح می دهد: ارزیابی ها نشان می دهد که پروژه های پخش سیلاب توانستند ضریب روان آب و سیلاب را از 10 به دو کاهش دهند. این یعنی تا 80 درصد سیلاب و خسارات آن را کاهش دادند و به طور تعیین در سیلاب فروردین استان لرستان پروژه های پخش سیلاب ضریب سیل را از 10.14 به 2.67 کاهش دادند.

به گفته حسین پور، ارزیابی ایستگاه ها در حوضه های آبخیز پایلوت که در یکی از آن ها عملیات آبخیزداری اجرا شده و در حوضه دیگری - به عنوان حوضه شاهد - که هیچ اقدامی در آن صورت نگرفته است نشان می دهد که فعالیت های آبخیزداری و آبخوان داری در 33 درصد مواقع مانع از شکل گیری سیلاب می گردد و در 67 درصد مواقع نیز تمامی فاکتورهای مربوط به سیل را با اثر مثبت کاهش می دهد. به طور مثال دبی اوج سیل را تا 7 برابر و حجم سیلاب را به طور متوسط تا 50 درصد کاهش می دهد همچنین زمان تمرکز سیلاب نیز با اجرای عملیات آبخیزداری و آبخوان داری تا 18 دقیقه افزایش پیدا نموده است.

وی با بیان اینکه در سیل فروردین لرستان دو میلیون مترمکعب سیلاب در بالادست شهر چگنی توسط فعالیت های آبخیزداری و آبخوان داری مهار شد، می گوید: اگر این حجم آب مهار شده به سیلاب افزوده می شد، خسارات به شدت افزایش پیدا می کرد.

حسین پور با اشاره به اینکه تا به امروز تنها در 12 میلیون هکتار از حوضه های آبخیز کشور عملیات آبخیزداری و آبخوان داری اجرا شده است، اظهار می نماید: اجرای این عملیات طی سال های گذشته به دلیل کمبود اعتبارات پیشرفت چندانی نمی کرد. در حال حاضر باید بپذیریم که تغییرات اقلیمی وقوع بارش های شدید در آینده را تشدید می نماید و به همین دلیل باید برای پیشگیری از تشدید خسارات سیل به فکر چاره باشیم.

مدیرکل دفتر کنترل سیلاب و آبخوان داری سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری در ادامه تصریح می نماید: بعد از سیل های فروردین ماه سال جاری هشت طرح جدید برای کنترل سیلاب تدوین شد که یکی از آن ها اجرای طرح های آبخوان داری و پخش سیلاب در عرصه آبخوان های کشور است. بر این اساس در 11 میلیون هکتار از حوضه های آبخیز مشرف به دشت های ممنوعه و بحرانی که جزو مناطق سیل خیز نیز هستند برنامه پخش سیلاب پیش بینی و تدوین و به مراجع تصمیم گیر کشور ارائه شده است تا منابع لازم برای این طرح اختصاص یابد.

حسین پور در ادامه می گوید: در حال حاضر بیش از 450 شهر کشور و 8600 روستا و آبادی در معرض تهدید سیل هستند از این رو طرح آبخیزداری و کاهش مخاطرات سیل برای کانون های جمعیتی شهری و روستایی کشور تدوین و به سازمان مدیریت بحران تحویل داده شده است.

وی در انتها با بیان اینکه خوشبختانه فعالیت های آبخیزداری و آبخوان داری از سوی خیران به عنوان یک امر نیک جزو امور خیریه محسوب می گردد، اظهار کرد: ورود خیران به این موضوع نشان از اثربخشی فعالیت های آبخیزداری و آبخوان داری برای مردم دارد. در شرایطی که کشور با محدودیت هایی رو به رو است خیران می توانند در حوزه آب و آبخیزداری به عنوان یک امر خیریه مشارکت نمایند.